Sprawdź korzyści jakie przynosi miód… jak wykorzystać go kulinarnie i przede wszystkim jak powstaje. Poznaj bliżej nowego przyjaciela Twojego organizmu.

Artykuły, takie jak ten uświadamiają nam pozytywny wpływ miodu na nasze organizmy. Powodują, że częściej go spożywamy, a tym samym jesteśmy mniej narażeni na choroby.

Dawniej nie było leków, królowały naturalne sposoby. Musimy zadać sobie pytanie czy współczesne leki farmaceutyczne rzeczywiście pomagają a skutki uboczne ich stosowania nie przyćmiewają korzyści jakie niosą?

 Każdy z nas przeprowadzi indywidualny bilans zysków i strat, natomiast dzisiaj dołożę kilka cegiełek, aby zbudować w Tobie poczucie, że natura zaopiekowała się nami i zostaliśmy wyposażeni i łatwo – dostępne i stosunkowo tanie leki.

Jak miód stał się lekiem?

Pierwszy dowód na wykorzystanie produktów pszczelich przez człowieka znaleziono w jaskini Arana w Hiszpanii. Odkryte tam w 1924 roku malowidło naskalne pochodzi z okresu kamienia łupanego i przedstawia sposób pozyskiwania miodu przez ówczesnego człowieka (wykorzystywano dym)

Miodem pszczół dzikich żywili się Indianie sprzed 6000 tys. lat p.n.e. oraz większość plemion z okresu myśliwsko- łowieckiego. Używali go jako panaceum na większość dolegliwości.

Nadzwyczajne właściwości produktów pszczelich wykorzystywał  prekursor medycyny – Hipokrates. Starożytni Grecy upatrywali w nim nawet „eliksiru życia” pozwalającego na długowieczność.

Od XIX wieku nastąpiło intensywniejsze wykorzystanie produktów pszczelich w medycynie konwencjonalnej. W czasie wojny angielsko- burskiej masowo leczono zakażone rany żołnierzy miodem uzyskując przy tym pozytywne efekty.

 Czym właściwie jest miód?

Definicja podręcznikowa występująca w Rozporządzeniu Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (2003) charakteryzuje miód w nieco „formalnej” wersji: „[…] naturalny słodki produkt wytwarzany przez pszczoły Apis mellifera przez łączenie z własnymi specyficznymi substancjami nektaru roślin lub wydalin owadów ssących soki żywych części roślin; składowany, odparowywany i pozostawiany do dojrzewania w plastrach”.

Biorąc pod uwagę kryterium pochodzenia, miody możemy sklasyfikować w trzech zasadniczych grupach:

• spadziowe – powstające ze spadzi, która może pochodzić z drzew iglastych (spadź iglasta) lub liściastych (spadź liściasta),
• nektarowe – uzyskane z nektaru roślin. Wśród tej grupy możemy wyróżnić miody odmianowe charakterystyczne dla gatunku rośliny, z której powstały. Zawartość pyłku musi stanowić nie mniej niż 45% (z wyjątkiem miodu akacjowego – pyłek robinii akacjowej powinien stanowić przynajmniej 30%),
• nektarowo-spadziowe – stanowiące mieszaninę powyżej wymienionych substancji składowych. Powstają, gdy pora kwitnienia rośliny jest kompatybilna z występowaniem na niej spadzi.

Krótka historia – jak powstaje miód

Pszczoły kumulują zgromadzony nektar lub spadź w wolu miodowym powodując jego częściowe rozrzedzenie. Podczas przenoszenia surowca miodowego z roślin do ula wzbogacają go enzymami oraz kwasami organicznymi pochodzącymi z ich organizmów. Dalszy etap dojrzewania miodu rozpoczyna się w komórkach plastrów. Następuje inwersja (zmiana cech) sacharozy do cukrów prostych: glukozy i fruktozy pod wpływem enzymów. Podstawowym procesem fizykochemicznym w trakcie powstawania miodu jest zagęszczanie – odparowywanie wody ze stopniowo dojrzewającego miodu. Miód dojrzały wydobywa się z plastrów za pomocą wirowania.

Wartości odżywcze i właściwości lecznicze miodu

Witaminy obecne w miodzie:

•  kwas askorbinowy (witamina C),
•  kwas nikotynowy (witamina PP),
• tiamina (witamina B1),
• pirydoksyna (witamina B6)
• ryboflawina (witamina B2)
• kwas foliowy
• kwas pantotenowy
• biotyna (witamina H)
• Ponadto miody zawierają witaminę K oraz  D (tokoferol).

Miody nektarowe zawierają średnio 0,05-3% związków mineralnych, natomiast ich ilość w miodach spadziowych nie przekracza 1%. Do najpowszechniej występujących w różnych odmianach miodów zalicza się wapń, potas, fosfor oraz magnez. Wśród biopierwiastków o równie wysokich wartościach odżywczych, lecz mniejszym udziale procentowym wyróżniono: siarkę, cynk, mangan, żelazo, krzem.

Pomimo niskiej zawartości ogólnej białka miód posiada odpowiednio zbilansowane aminokwasy potrzebne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Związki białkowe pochodzą z pyłku roślin oraz częściowo z organizmu pszczół. Wysoki procentowo udział wykazuje histydyna, fenyloalanina oraz tryptofan – wspierające prawidłowe funkcjonowanie mózgu.

Inhibina, apidycyna i lizozym odpowiadają za antybiotyczne właściwości miodu. Nadtlenek wodoru wytwarzany przez oksydazę glukozową niszczy pierwotniaki, wirusy i bakterie już przy stężeniu 3-10 μg. Lizozym rozkładający się pod wpływem światła i odporny na temperaturę do 60°C rozkłada ściany komórkowe bakterii.

Korzyści zdrowotne miodu ściśle łączą się z roślinami z których jest wytwarzany, czyli np.: miód mniszkowy będzie wykazywał właściwości lecznicze mniszka lekarskiego (pozytywne oddziaływanie na układ trawienny); miód lipowy – za sprawą swojego pierwowzoru czyli lipy pozwoli na oczyszczenie organizmu z toksyn i drobnoustrojów poprzez działanie przeciwgorączkowe i napotne a miód akacjowy pozytywnie wpłynie na układ oddechowy.

Miód stosuje się  przy schorzeniach skóry, oparzeniach i ranach chirurgicznych zakażonych drobnoustrojami. Zapobiega a nawet leczy choroby cywilizacyjne. Lecznicze  działanie miodu zostało poparte wieloma badaniami klinicznymi, dlatego nie musisz obawiać się, ze to wszystko jest mitem.

Wykorzystanie kulinarne miodu

Na charakterystyczny smak oraz zapach miodu wpływają związki wytwarzane podczas dojrzewania, a nawet transportu. Przechowywanie miodu oraz operacje technologiczne (np. podgrzewanie, dekrystalizacja, karmelizacja) powodują stopniowe obniżanie się aktywności enzymów czyli tym samym zmniejszenie właściwości prozdrowotnych.

Dlatego wykorzystując miód do przygotowania posiłków pamiętaj:

– jeśli to możliwe unikaj podgrzewania (szczególnie przekraczania temperatury 35 stopni Celsjusza).

– miód jest doskonałym zamiennikiem tłuszczu na patelni – możesz wykorzystywać go do karmelizacji (np: marchewki baby), owoców czy mięsa. Straci on większość wartości leczniczych i odżywczych. Pozostawi jednak cudowny aromat, nadając niepowtarzalny smak Twoim potrawom. 

– to smaczny i zdrowy substytut cukru – sprawdza się podczas przygotowywania dipów (np.: sosu czosnkowego), stosujemy go dla zrównoważenia smaku kwaśnego

– możesz używać go do produkcji ciastek bezglutenowych – dzięki właściwościom klejącym (zastępuje w pewnym sensie gluten)

– stanowi doskonały dodatek smakowy do sosów. Stosowany był w kuchni staropolskiej do zagęszczania, jednak traci swoje właściwości zagęszczające po wystygnięciu potrawy, tworząc mniej zachęcającą konsystencję.

Pamiętaj, że najwyższą aktywnością enzymatyczną o działaniu przeciwdrobnoustrojowym charakteryzują się miody ciemne (spadziowe, gryczane), natomiast najniższą – miody mniszkowe, wrzosowe, akacjowe, rzepakowe.

Dlatego sugeruję właśnie, abyś używał najczęściej miodów wymienionych w pierwszej grupie (miody ze spadzi iglastej, liściastej i gryczane). Tym bardziej, że są bardziej intensywne w smaku i aromacie. Więc same korzyści…

Literatura

1. Dz. U. 2003, nr 181, poz. 1773. Rozporządzenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 3 października 2003 r.
2. Joachimiak I., 2016. Najczęściej popełniane błędy w pozyskiwaniu miodu mające wpływ na jego jakość. Pasieka, 4, 18-20.
3. Kędzia B., Hołderna-Kędzia E., 2008. Miód. Skład i właściwości biologiczne. Przedsiębiorstwo Wydawnicze Rzeczpospolita SA, Warszawa, 11-34.
4.  Morawski M., Moroń-Morawska M., 2014. Miód (w:) Wielka encyklopedia pszczelarstwa. Wydawnictwo Dragon, Bielsko-Biała, 388-393.
5. Prabucki, J., 2008. Historia pszczelarstwa (w:) Hodowla pszczół. Red. Wilde J., Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 187-191.
6. Przybylska S., 2011. Miód-cenny dar natury. Właściwości odżywcze i lecznicze miodu. Bezpieczeństwo i Higiena Żywności, 6, 52-53.
7. Świetlikowska U., 1995. Miód pszczeli (w:) Surowce spożywcze. Wydawnictwo SGGW Warszawa, 296-301.