Detoks wiosenny za pomocą ziół

Streszczenie

Żywność oraz zanieczyszczenia środowiskowe stanowią zagrożenie dla naszego zdrowia. Wiosna jest okresem występowania wysokowartościowych produktów pochodzenia roślinnego, dlatego warto w tym czasie rozpocząć proces detoksyfikacji organizmu za pomocą ziół. Właściwości prozdrowotne wybranych roślin oraz ich wartości odżywcze pozwalają na skuteczne wspomaganie procesu oczyszczania. Zioła można stosować w postaci przypraw, naparów oraz jako część potrawy.

Wiosna to czas, który kojarzy się ze zwiększoną ilością energii i naturą budzącą się do życia. Obserwujemy wzrastające świeże zioła oraz nadziemne części roślin, zwierające związki o wysokiej wartości odżywczej. Spożywając pierwsze wiosenne zioła zapewniamy swoim organizmom większą witalność, wsparcie układu pokarmowego oraz dostarczamy związki aktywne wspomagające proces detoksykacji [2, 5].

Chociaż prawidłowo funkcjonujący organizm posiada naturalne sposoby samooczyszczania – związki toksyczne neutralizowane są głównie przez wątrobę a w procesie uczestniczą też nerki, płuca, jelita i skóra, to wiosenna kuracja oparta na wprowadzeniu do jadłospisu ziół o działaniu oczyszczającym i antyoksydacyjnym wspomoże organizm w usuwaniu toksycznych produktów przemiany materii co w konsekwencji poprawi nasze samopoczucie, wygląd skóry i spowoduje utratę kilogramów [8].

Czynniki środowiskowe są źródłem szkodliwych substancji, które dostarczamy do organizmów wraz z żywnością. Badania oraz kontrole jakości mikrobiologicznej pozwalają na minimalizację zagrożeń ze strony żywności, jednak nie chronią przed dodatkami stosowanymi przez przemysł spożywczy [9].

Do najpowszechniej występujących zanieczyszczeń żywności zaliczamy sztuczne aromaty i barwniki, pestycydy, azotany, konserwanty, metale ciężkie oraz mykotoksyny wytwarzane przez niektóre gatunki pleśni. Alkohol oraz dym tytoniowy stanowią również bezpośrednią przyczynę chorób cywilizacyjnych [4, 8].

Czym jest detoksyfikacja?

Detoksyfikacja to proces fizjologiczny, który polega na biotransformacji oraz eliminacji toksycznych substancji. W wyniku biochemicznego procesu nierozpuszczalne w wodzie toksyny ulegają przekształceniu stając się rozpuszczalnymi. Daje to możliwość wydalenia ich wraz z moczem, kałem, żółcią, potem czy krwią. Regularna podaż mikro- i makroelementów wpływa na system detoksyfikacji organizmu. Zapewnia właściwe funkcjonowanie enzymów w reakcjach redukcji, utleniania, koniugacji, hydrolizy i koniugacji  [8].

Jak bezpiecznie przeprowadzić wiosenny detoks?

W pierwszej kolejności należy usunąć żywność i napoje, które stanowią zagrożenie dla naszego zdrowia np.: jedzenie bogate w węglowodory aromatyczne (sztuczne izomery trans kwasów tłuszczowych, grillowane mięso, które obciąża organizm toksynami czy produkty rolnicze pochodzące z zanieczyszczonych metalami ciężkimi obszarów. Warto wyeliminować również nadmiar cukru (sacharozy) oraz wprowadzić zrównoważoną dietę opartą na sezonowych warzywach. Doskonałym uzupełnieniem będzie spożywanie świeżych wiosennych ziół w postaci przypraw, naparów czy jako bezpośrednie składniki potraw [5].

Ziołowe przyprawy

Rośliny i zioła przyprawowe warto używać do urozmaicenia smaku. Ograniczamy w ten sposób ilość spożywanej soli oraz oczyszczamy organizm. Poniżej, w tabeli 1, zestawiono przykładowe przyprawy wspomagające proces detoksykacji. Połączono je z odpowiednimi pod względem organoleptycznym produktami spożywczymi [4]

Tabela 1. Przyprawy ziołowe o działaniu oczyszczającym [4].

 Wiosenne zioła o działaniu oczyszczającym

Mniszek pospolity i mniszek lekarski

Napary z mniszka posiadają silne właściwości antyoksydacyjne oraz przeciwzapalne. Liście posiadają wyższą zawartością polifenoli niż korzenie. Regularne stosowanie herbatki z mniszka uważane jest za doskonały sposób na oczyszczenie organizmu z toksyn [8].

Zarówno liście jak i korzenie mniszka lekarskiego zawierają potas, wapń, magnez, żelazo i cynk oraz witaminy C, B1, B2 i B3. Wiosenne liście cenione są za właściwości tonizujące, korzenie natomiast posiadają uniwersalne właściwości detoksykujące. Wspomaga wątrobę podczas procesu oczyszczania ułatwiając przepływ żółci a tym samym wydalanie przez jelita toksycznych odpadów.

Jak stosować mniszek?

Świeżo pocięte korzenie lub liście mniszka lekarskiego można dodawać do sałatki lub gotować w taki sam sposób jak szpinak. Należy spożywać 5 – 10 g świeżych korzeni dwa razy dziennie (taka sama dawka). Można również kupić w aptece lub sklepie ze zdrową żywnością ekstrakt i przyjmować po 500 mg (dwa razy dziennie).  Zanim zaczniesz przyjmować mniszka lekarskiego, skonsultuj się z lekarzem, szczególnie jeśli cierpisz na kamicę żółciową. Mniszek lekarski wspomaga pracę nerek ograniczając zatrzymywanie płynów w organizmie (właściwości moczopędne).

Podczas detoksu zaleca się przyjmowanie odpowiednika 4 – 10 g suszonych liści (trzy razy dziennie) [6, 8].

Pokrzywa zwyczajna

Pokrzywa wykazuje działanie lipotropowe, moczopędne oraz odżywcze. Stanowi źródło witaminy E, związków mineralnych oraz prowitaminy A. Fenolokwasy obecne w pokrzywie powodują zwiększone wydzielanie żółci i biorą odpowiedzialność za działanie hepatoprotekcyjne. Sok oraz wodne wyciągi pokrzywy zwiększają wydalanie mocznika i chlorku sodu, poprzez hamowanie wchłaniania zwrotnego w kanalikach nerkowych. Przetwory z pokrzywy regenerują organizm w wyniku immunostymulacji, pobudzania proces krwiotwórczych oraz trawiennych.

Jak stosować pokrzywę?

Podstawowym sposobem wykorzystania rośliny jest napar z jej młodych liści. Napar należy pić 2–4 razy dziennie po 100–200 ml. Po 2 tygodniach stosowania należy zrobić przerwę.
Liście pokrzywy można łączyć z liśćmi brzozy, zielem skrzypu polnego, krwawnikiem, czy owocami jałowca. Tak przygotowaną mieszankę pijemy 3 razy dziennie po pół szklanki. Nie zaleca się stosowania kobietom w ciąży [1, 2].

Pozostałe zioła i rośliny o działaniu oczyszczającym dostępne na wiosnę:

– fiołek trójbarwny (kwiaty)

– brzoza (liście oraz sok)

– skrzyp polny (cała nadziemna część rośliny)

Przepis na ziołową mieszankę wspomagającą prawidłowe funkcjonowanie wątroby [5]:

W równych proporcjach (zaleca się po 50g każdej z roślin):

– korzeń mniszka lekarskiego

– ziele skrzypu

– kwiatostany kocanki

– liście pokrzywy

– ziele dziurawca

Zioła należy dokładnie wymieszać. Na 1 łyżkę mieszanki ziołowej powinno przypadać około 1 szklanka wrzątku. Następnie należy zaparzać około 15 minut pod przykryciem i przecedzić. Pić po pół szklanki 3 razy dziennie przed posiłkami.

Bibliografia

1. Jakubczyk K., Janda K., Szkyrpan S., Gutowska I., Wolska J.: Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.) – charakterystyka botaniczna, biochemiczna i właściwości prozdrowotne. Pomeranian Journal of Life Sciences, 2015, 61(2), 191-198.
2. Kiewlicz K.: Rośliny zielarskie w gospodarstwie domowym, Barzkowice, 2017.
3. Kowalska A., Walkiewicz K., Kozieł P., Muc-Wierzgoń M.: Aflatoksyny-charakterystyka i wpływ na zdrowie człowieka. Advances in Hygiene & Experimental Medicine/Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 2017, 71.
4. Lai M. Kasaraneni R. A., Zdrowa Wątroba. Wydawnictwo Vital, Białystok, 2017.
5. Leszczyńska A.: Anatomia zdrowia: Jak kompleksowo zadbać o ciało, umysł i duszę. Wydawnictwo Kobiece, 2019.
6. Rolnik A., Olas B.: Mniszek pospolity. Skarbnica związków prozdrowotnych. Kosmos, 2019 68(1), 97-101.
7. Schütz  K., Carle R., Schieber A.: Tarax-acum  –  A  review on its phytochemical and pharmacological profile. J. Ethnopharmacol, 2006, 107, 313-323.
8. Shreeve C.: Detoks for Dummies. Wyd. Helion, 2017.
9. Zin M.: Technologia żywności i żywienia. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego. 2014.