Szałwia lekarska – inteligentna przyprawa

Pigułka szczęścia, inteligencji i przyprawa w jednej roślinie. Ma zastosowanie kosmetyczne, kulinarne i lecznicze. Więc dlaczego czujemy do niej respekt i daleko idącą ostrożność? 

Szałwię lekarską cenili szczególnie Grecy, przypisując jej moc uzdrawiania ciała i umiejętność pobudzania zmysłów. Coś musiało być niezwykłego w tej roślinie skoro salvere oznacza leczyć lub być w dobrym zdrowiu. Łacińska nazwa szałwii nie jest przypadkowa, czego dowodzi bogactwo składników aktywnych i odżywczych:

• witaminy A, C, B_1, P;
• garbniki – neutralizują nadmiar wolnych rodników,
• karnozol – działa przeciwzapalnie,
• kwas rozmarynowy (poprawa funkcjonowania mózgu),
• triterpeny i saponiny,
• karoten – antyoksydant, prowitamina witaminy A;
• flawonoidy − posiada właściwości przeciwzapalne i przeciwutleniające.
• olejki eteryczne (w tym 50% tujonu), żywice oraz sole mineralne:
• wapń, magnez,potas, żelazo, cynk i sód.

Zioło dla mózgu

Badania z 2015 roku dowiodły, że szałwia poprawia pamięć, koncentrację oraz poziom szczęścia już po kilku godzinach od jej spożycia. Osoby starsze oraz chorujące na Alzheimera chroni przed upośledzeniem funkcji intelektualnych (zapobiega rozpadowi acetylocholiny – neuroprzekaźnika). Szałwia dzięki zawartości kwasu rozmarynowego działa ochronnie na neurony, co możemy wykorzystywać w zapobieganiu i leczeniu choroby Alzheimera. U osób zdrowych poprawia nastrój i wszystkie funkcje poznawcze. Czy w przyszłości wykorzystamy szałwię lekarską i stworzymy lek z filmu „Jestem Bogiem”?

Pozostałe właściwości lecznicze szałwii lekarskiej:

– reguluje procesy trawienne – dzięki działaniu przeciwzapalnemu oraz ochronie przewodu pokarmowego. Zapobiega fermentacji zalegającej treści jelitowej, normując procesy metaboliczne. Zwiększa wydzielanie żółci i soku żołądkowego, dlatego powinniśmy dodawać ją do ciężkostrawnych potraw.

– silne działanie rozkurczowe i przeciwzapalne, polecana w stanach zapalnych błony śluzowej jamy ustnej, bólach zębów oraz przy schorzeniach dziąseł.

– redukuje bóle głowy, szczególnie o charakterze hormonalnym (np.: menopauza)

–  działa przeciwbakteryjnie oraz zwalcza problem nadmiernej potliwości,

– działanie przeciwcukrzycowe – zarówno w stanie podwyższonego poziomu cukru jak i we wczesnym stadium cukrzycy zaleca się picie herbatki z szałwii.

– wzmacnia i reguluje czynności wątroby,

– poprawa kondycji skóry i włosów – witaminy oraz fitohormony zawarte w szałwii odżywiają i nadają im wspaniały blask. Szałwia opóźnia powstawanie zmarszczek i uelastycznia skórę. Niweluje nawet poważne schorzenia skórne takie jak: łuszczyca, owrzodzenia, oparzenia, odmrożenia czy ukąszenia owadów.

Uwaga: Ogranicz stosowanie szałwii maksymalnie do trzech tygodni, ponieważ zawiera tujon – związek szkodliwy w większych ilościach. To on odpowiada za charakterystyczny gorzki smak szałwii.

Kuchenne wykorzystanie 

Jeśli poniosą nas wodze fantazji i zjemy zbyt dużo – szałwia ułatwi trawienie. W polskiej kuchni szałwia została zapomniana, nadal jednak króluje nad Morzem Śródziemnym. Jeśli na nowo odkryjemy jej wspaniały smak oraz korzyści zdrowotne, zaczniemy częściej z niej korzystać. Znana była już w starożytnym Rzymie, kiedy Apicjusz Celiaus umieszczał ją w swoich przepisach a medyk renesansu Mattioli podkreślał walory prozdrowotne.

W średniowiecznej Polsce zamiast chmielu wykorzystywano szałwię, aby oprócz specyficznego smaku, miała wywoływać efekt odurzenia. W czeskiej kuchni szałwia pełni rolę pietruszki.

Szałwia jako przyprawa doskonale sprawdza do:

– fasoli, grochu, dyni (dobrze się komponuje)

– pomidorów (można wzbogacić sosy do makaronu)

– baraniny i jagnięciny (marynata)

– duszonej wieprzowiny (przyprawa)

– ryb (wypełnienie wnętrza ryby przed smażeniem, marynata)

– gęsiny, kaczki, indyka (marynata)

Z szałwii wyrabia się specyficzny zielony sos (mięta, szałwia i pietruszka), który podaje się do pieczonych kurczaków.

Swoją przygodę z kuchennym wykorzystaniem szałwii polecam zacząć od przygotowania herbatki ziołowej oraz dodania kilku listków do przypraw, którymi zazwyczaj marynujesz mięso przed pieczeniem.

Jeśli szałwia nie skradnie Twojego serca spróbuj przygotować sorbet z kwaśnych owoców wzbogacając go szczyptą aromatu szałwii. Jeśli w taki sposób nie zaprzyjaźnisz się z nią, najprawdopodobniej skończy w nalewce. W  najgorszym wypadku jako dekoracja do drinka…

Bibliografia:

Gajewska A., Krajnik M., 2006. Szałwia w leczeniu nadmiernej potliwości u pacjentki z zaawansowaną chorobą nowotworową. Polska Medycyna Paliatywna, 5(4), 177-180.

Kazimierczak R., Hallmann E., Sokołowska O.,Rembiałkowska E., 2011. Zawartość związków bioaktywnych w roślinach zielarskich z uprawy ekologicznej i konwencjonalnej. Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering, 56(3), 200-205.

Treben M., Olszowska, O., Suliński A. R., 2014. Apteka Pana Boga: porady i praktyka stosowania ziół leczniczych. Ex Libris, Galeria Polskiej Książki.

Zdrojewicz Z., Pypno D., Bugaj B., Cabała K., Waracki M., 2015. Próby zastosowania szałwii w leczeniu zaburzeń poznawczych i choroby Alzheimera. Post Fitoter, 16(4), 263-267.